Rozwiązania fasadowe w systemach aluminiowych czerpią inspiracje z innowacji technologicznych, wymogów prawnych oraz z aktualnych trendów architektonicznych. Te trzy elementy wyznaczają główne kierunki rozwoju pod kątem funkcjonalności, troski o środowisko, a także oryginalności formy.
Ze względu na różnorodność funkcji i zastosowań, rozwiązania fasadowe tworzą rozbudowaną i współpracującą ze sobą rodzinę systemów. Zdecydowana większość z nich bazuje na podstawowym systemie słupowo-ryglowym, przeznaczonym do wykonywania ścian osłonowych, zadaszeń i świetlików, w których standardowa szerokość słupów i rygli wynosi około 50 mm.
Podział typów fasad ciekawie kształtuje się w zależności od potrzeb różnych grup zaangażowanych w proces powstawania obiektu.
Gdy najważniejszy jest wygląd
Dla architekta najistotniejsza jest forma, czyli nadanie indywidualnego kształtu elewacji budynku. Architekci chętnie sięgają po charakterystyczne rozwiązania, z których jedno tworzy gładką powierzchnię elewacji, drugie z kolei – silnie podkreśla podziały (najczęściej pionowe lub poziome).
Jednolita szklana powierzchnia
Systemy tworzące jednolitą powierzchnię szkła po stronie zewnętrznej to tzw. ściana osłonowa bezramowa z systemem szklenia konstrukcyjnego szkła, zwana również ścianą osłonową strukturalną. Ciekawym rozwiązaniem jest zastosowanie okien wychylnych równolegle lub wychylnych dołem, które po zamknięciu są niewidoczne od strony zewnętrznej.
Akcentowanie podziałów
Drugi, odmienny trend, polegający na akcentowaniu podziałów, korzysta z rozwiązań „poziomej” bądź „pionowej linii” – z bogatym wyborem przeznaczonych do tego profili. Coraz częściej projektowane są także formy inspirowane naturą lub abstrakcją, sprawiające wrażenie pozornie przypadkowych elementów.
Wiele rozwiązań powstaje na indywidualne zamówienie. Systemodawcy projektują np. profile o innych wymiarach, niż standardowe, a także specjalne listwy wykończeniowe o nietypowym kształcie. Przykładem jest realizacja Green Office, Kraków (fot. poniżej).
Przede wszystkim koszty
Dla inwestora, obok wyglądu i funkcjonalności, decydującym parametrem jest koszt: zarówno samej inwestycji, jak i eksploatacji budynku. Z reguły im bardziej skomplikowane rozwiązania i kształty zastosujemy, tym wyższy koszt – dotyczy to szczególnie projektów indywidualnych.
Dobierając system, kładzie się nacisk na rozwiązania:
Dla inwestora znaczenie ma koszt samej inwestycji i późniejszej eksploatacji.
- energooszczędne (fasady HI o podwyższonej izolacyjności termicznej),
- o podwyższonej odporności na włamanie – w klasie RC2 i RC3
- o odporności ogniowej.
Niewątpliwie aluminiowe systemy fasadowe wyróżniają się spośród innych rozwiązań elewacyjnych bardzo wysoką izolacyjnością termiczną, a niektóre z nich spełniają wymagania stawiane elementom budynków stosowanych w budownictwie pasywnym (np. Ponzio PF152HI PASSIVE).
Stopień skomplikowania produkcji fasady
Kolejny uczestnik procesu powstawania inwestycji to wykonawca. Z jego punktu widzenia istotny jest zwłaszcza stopień skomplikowania produkcji fasady.
Do prawidłowego wykonania konstrukcji fasadowej (nawet w podstawowym systemie słupowo-ryglowym) niezbędny jest projekt wykonawczy, który w jednoznaczny sposób opisze omawiany wyrób. Pozwala on na rozstrzygnięcie bardzo wielu spraw; zredukowanie niepotrzebnych kosztów poprzez uniknięcie pomyłek i wyjaśnienie potencjalnych kwestii spornych np. dotyczących zakresów prac i materiałów koniecznych do użycia. Nie powinno się go traktować jedynie w kategoriach dodatkowego kosztu, raczej jako inwestycję zwrotną.
Dobór elementów konstrukcyjnych (słupów i rygli) musi być poprzedzony obliczeniami statycznymi. Szeroka oferta profili pozwala na dobranie przekrojów spełniających wymagania i przenoszących założone obciążenia bez potrzeby przewymiarowania konstrukcji.
W projekcie powinny być również uwzględnione odpowiednie elementy mocujące wyrób do konstrukcji budynku. Na podstawie właściwie przygotowanego projektu i po potwierdzeniu wymiarów na budowie możliwe jest przygotowanie listy cięć profili oraz formatki szkła. W związku z napiętymi terminami oraz wzrostem kosztów pracowniczych, producenci konstrukcji fasadowych dążą do jak najbardziej zaawansowanego procesu przygotowania konstrukcji przed transportem na plac budowy. Wcześniejsza instalacja uszczelek i złączek rygiel-słup to już standard. W praktyce coraz częściej spotykaną sytuacją jest przygotowywanie częściowo sprefabrykowanych konstrukcji fasadowych w postaci tzw. „drabin”. To zdecydowanie przyśpiesza i ułatwia montaż.
Fasady strukturalne i ekonomiczne-strukturalne (np. Ponzio PF152 ESG) oprócz przygotowania dokładnej dokumentacji technicznej wymagają szczególnej precyzji wykonania i montażu. W odróżnieniu od standardowej konstrukcji słupowo-ryglowej, gdzie szkło mocowane jest za pomocą aluminiowych docisków, które potrafią zamaskować potencjalne niedokładności, fasady strukturalne wymagają najwyższego poziomu precyzji zarówno w wykonaniu konstrukcji, jak i tolerancji pakietów szklanych. W przypadku tego typu fasad kolejnym wyróżnikiem dla producenta jest również konieczność wykonania obliczeń dotyczących klejenia konstrukcyjnego szkła.
Odrębną grupę systemów elewacyjnych stanowią fasady modułowe, przeznaczone głównie do montażu na wysokich budynkach, w których stopień zaawansowania prac związanych z prefabrykacją jest najwyższy. Jest to zgodne z obecnym trendem, gdzie zakres prac na budowie ograniczany jest do minimum. Ma to pozytywny wpływ na jakość wykonywanych konstrukcji, niezależnie od warunków atmosferycznych.
Fasady inteligentne
Przegląd nowoczesnych ścian osłonowych zamykają tzw. fasady aktywne, zwane inaczej inteligentnymi. Reagują one na zmieniające się potrzeby człowieka i otoczenia, czyli np. warunki atmosferyczne. Zaliczamy do nich m.in. osłony przeciwsłoneczne. Poprzez zastosowanie dużych lameli o różnych kształtach lub drobnych lameli w małych rozstawach tworzą jednolitą, choć ażurową powierzchnię. Wpływają na komfort użytkowników wewnątrz pomieszczenia i energooszczędność, regulując ilość wpadającego światła słonecznego do pomieszczeń. Także statyczna wersja osłon, zaprojektowana we właściwy sposób, odpowiednio spełnia swoje funkcje, latem zacieniając, a zimą wpuszczając promienie słoneczne.
Innym przykładem aktywnego rozwiązania są okna przewietrzające w fasadzie, które otwierają się nocą, obniżając temperaturę pomieszczeń.
Fasady aktywne, zwane inaczej inteligentnymi, reagują na zmieniające się potrzeby człowieka i otoczenia, czyli np. warunki atmosferyczne.
Fasady aktywne to również systemy pozyskujące energię, będące nośnikiem reklam i informacji, efektów wizualnych i dźwiękowych (elementy poruszane wiatrem). Bezspornie stają się one elementem naszej rzeczywistości. Może jeszcze niezbyt powszechnym, Witoplast, Rudno. Fasada strukturalna. Biuro działu technicznego Ponzio. Osłony przeciwsłoneczne Ponzio Sun Protect. ale nieuniknionym „krokiem naprzód”. Elewacje wyposażone w automatykę i robotykę w inteligentny, interaktywny sposób potrafią dostosowywać się do potrzeb człowieka i środowiska, co jest niezwykle pożądaną funkcjonalnością.
Maciej BORCZUK
Dyrektor działu technicznego firmy Ponzio, produkującej aluminiowe systemy budowlane, stosowane w konstrukcjach okienno-drzwiowych, fasadowych, ogrodów zimowych, osłon przeciwsłonecznych. Obiekty wykonane w systemach Ponzio współtworzą krajobraz architektoniczny wielu krajów całego świata. www.ponziogroup.com